29/10 SÜLEYMAN'IN ÖZDEYİŞLERİ 6-10

[tr] Süleyman'ın Özdeyişleri 6-10

^6:1 Oğlum, eğer birine kefil oldunsa,
Onun borcunu yüklendinse,
² Düştünse tuzağa kendi sözlerinle,
Ağzının sözleriyle yakalandınsa,
³ O kişinin eline düştün demektir.
Oğlum, şunu yap ve kendini kurtar:
Git, yere kapan onun önünde,
Ona yalvar yakar.
⁴ Gözlerine uyku girmesin,
Ağırlaşmasın göz kapakların.
⁵ Avcının elinden ceylan gibi,
Kuşbazın elinden kuş gibi kurtar kendini.
⁶ Ey tembel kişi, git, karıncalara bak,
Onların yaşamından bilgelik öğren.
⁷ Başkanları, önderleri ya da yöneticileri olmadığı halde,
⁸ Yazın erzaklarını biriktirirler,
Yiyeceklerini toplarlar biçim mevsiminde.
⁹ Ne zamana dek yatacaksın, ey tembel kişi?
Ne zaman kalkacaksın uykundan?
¹⁰ ‹‹Biraz kestireyim, biraz uyuklayayım,
Ellerimi kavuşturup şöyle bir uyuyayım›› demeye kalmadan,
¹¹ Yokluk bir haydut gibi,
Yoksulluk bir akıncı gibi gelir üzerine.
¹² Ağzında yalanla dolaşan kişi,
Soysuz ve fesatçıdır.
¹³ Göz kırpar, bir sürü ayak oyunu,
El kol hareketleri yapar,
¹⁴ Ahlaksız yüreğinde kötülük tasarlar,
Çekişmeler yaratır durmadan.
¹⁵ Bu yüzden ansızın yıkıma uğrayacak,
Birdenbire çaresizce yok olacak.
¹⁶ RABbin nefret ettiği altı şey,
İğrendiği yedi şey vardır:
¹⁷ Gururlu gözler,
Yalancı dil,
Suçsuz kanı döken eller,
¹⁸ Düzenbaz yürek,
Kötülüğe seğirten ayaklar,
¹⁹ Yalan soluyan yalancı tanık
Ve kardeşler arasında çekişme yaratan kişi.
²⁰ Oğlum, babanın buyruklarına uy,
Annenin öğrettiklerinden ayrılma.
²¹ Bunlar sürekli yüreğinin bağı olsun,
Tak onları boynuna.
²² Yolunda sana rehber olacak,
Seni koruyacaklar yattığın zaman;
Söyleşecekler seninle uyandığında.
²³ Bu buyruklar sana çıra,
Öğretilenler ışıktır.
Eğitici uyarılar yaşam yolunu gösterir.
²⁴ Seni kötü kadından,
Başka birinin karısının yaltaklanan dilinden
Koruyacak olan bunlardır.
²⁵ Böyle kadınların güzelliği seni ayartmasın,
Bakışları seni tutsak etmesin.
²⁶ Çünkü fahişe yüzünden insan bir lokma ekmeğe muhtaç kalır,
Başkasının karısıyla yatmak da kişinin canına mal olur. kalır›› ya da ‹‹Çünkü fahişenin ücreti ancak bir somun ekmektir››.
²⁷ İnsan koynuna ateş alır da,
Giysisi yanmaz mı?
²⁸ Korlar üzerinde yürür de,
Ayakları kavrulmaz mı?
²⁹ Başkasının karısıyla yatan adamın durumu budur.
Böyle bir ilişkiye giren cezasız kalmaz.
³⁰ Aç hırsız karnını doyurmak için çalıyorsa,
Kimse onu hor görmez.
³¹ Ama yakalanırsa, çaldığının yedi katını ödemek zorunda;
Varını yoğunu vermek anlamına gelse bile.
³² Zina eden adam sağduyudan yoksundur.
Yaptıklarıyla kendini yok eder.
³³ Payına düşen dayak ve onursuzluktur,
Asla kurtulamaz utançtan.
³⁴ Çünkü kıskançlık kocanın öfkesini azdırır,
Öç alırken acımasız olur.
³⁵ Hiçbir fidye kabul etmez,
Gönlünü alamazsın armağanların çokluğuyla.
^7:1 Oğlum, sözlerimi yerine getir,
Aklında tut buyruklarımı.
² Buyruklarımı yerine getir ki, yaşayasın.
Öğrettiklerimi gözünün bebeği gibi koru.
³ Onları yüzük gibi parmaklarına geçir,
Yüreğinin levhasına yaz.
⁴ Bilgeliğe, ‹‹Sen kızkardeşimsin››,
Akla, ‹‹Akrabamsın›› de.
⁵ Zina eden kadından,
Yaltaklanan ahlaksız kadından seni koruyacak olan bunlardır.
⁶ Evimin penceresinden,
Kafesin ardından dışarıyı seyrederken,
⁷ Bir sürü toy gencin arasında,
Sağduyudan yoksun bir delikanlı çarptı gözüme.
⁸ Akşamüzeri, alaca karanlıkta,
Akşam karanlığı çökerken,
O kadının oturduğu sokağa saptığını,
Onun evine yöneldiğini gördüm.
¹⁰ Derken kadın onu karşıladı,
Fahişe kılığıyla sinsice.
¹¹ Yaygaracı, dik başlı biriydi kadın.
Bir an bile durmaz evde.
¹² Kâh sokakta, kâh meydanlardadır.
Sokak başlarında pusuya yatar.
¹³ Delikanlıyı tutup öptü,
Yüzü kızarmadan ona şöyle dedi:
¹⁴ ‹‹Esenlik kurbanlarımı kesmek zorundaydım,
Adak sözümü bugün yerine getirdim.
¹⁵ Bunun için seni karşılamaya, seni aramaya çıktım,
İşte buldum seni!
¹⁶ Döşeğime Mısır ipliğinden dokunmuş
Renkli örtüler serdim.
¹⁷ Yatağıma mür, öd
Ve tarçın serptim.
¹⁸ Haydi gel, sabaha dek doya doya sevişelim,
Aşktan zevk alalım.
¹⁹ Kocam evde değil,
Uzun bir yolculuğa çıktı.
²⁰ Yanına para torbasını aldı,
Dolunaydan önce eve dönmeyecek.››
²¹ Onu bir sürü çekici sözlerle baştan çıkardı,
Tatlı diliyle peşinden sürükledi.
²² Kesimevine götürülen öküz gibi
Hemen izledi onu delikanlı;
Tuzağa düşen geyik gibi,
²³ Ciğerini bir ok delene kadar;
Kapana koşan bir kuş gibi,
Bunun yaşamına mal olacağını bilmeden.
²⁴ Çocuklarım, şimdi dinleyin beni,
Kulak verin söylediklerime,
²⁵ Sakın o kadına gönül vermeyin,
Onun yolundan gitmeyin.
²⁶ Yere serdiği bir sürü kurbanı var,
Öldürdüğü kişilerin sayısı pek çok.
²⁷ Ölüler diyarına giden yoldur onun evi,
Ölüm odalarına götürür.
^8:1 Bilgelik çağırıyor,
Akıl sesini yükseltiyor.
² Yol kenarındaki tepelerin başında,
Yolların birleştiği yerde duruyor o.
³ Kentin girişinde, kapıların yanında,
Sesini yükseltiyor:
⁴ ‹‹Ey insanlar, size sesleniyorum,
Çağrım insan soyunadır!
⁵ Ey bön kişiler, ihtiyatlı olmayı öğrenin;
Sağduyulu olmayı öğrenin, ey akılsızlar!
⁶ Söylediğim yetkin sözleri dinleyin,
Ağzımı doğruları söylemek için açarım.
⁷ Ağzım gerçeği duyurur,
Çünkü dudaklarım kötülükten iğrenir.
⁸ Ağzımdan çıkan her söz doğrudur,
Yoktur eğri ya da sapık olanı.
⁹ Apaçıktır hepsi anlayana,
Bilgiye erişen, doğruluğunu bilir onların.
¹⁰ Gümüş yerine terbiyeyi,
Saf altın yerine bilgiyi edinin.
¹¹ Çünkü bilgelik mücevherden değerlidir,
Dilediğin hiçbir şey onunla kıyaslanamaz.
¹² Ben bilgelik olarak ihtiyatı kendime konut edindim.
Bilgi ve sağgörü bendedir.
¹³ RABden korkmak kötülükten nefret etmek demektir.
Kibirden, küstahlıktan,
Kötü yoldan, sapık ağızdan nefret ederim.
¹⁴ Öğüt ve sağlam karar bana özgüdür.
Akıl ve güç kaynağı benim.
¹⁵ Krallar sayemde egemenlik sürer,
Hükümdarlar adil kurallar koyar.
¹⁶ Önderler, adaletle yöneten soylular
Sayemde yönetirler.
¹⁷ Beni sevenleri ben de severim,
Gayretle arayan beni bulur.
¹⁸ Zenginlik ve onur,
Kalıcı değerler ve bolluk bendedir.
¹⁹ Meyvem altından, saf altından,
Ürünüm seçme gümüşten daha iyidir.
²⁰ Doğruluk yolunda,
Adaletin izinden yürürüm.
²¹ Böylelikle, beni sevenleri servet sahibi yapar,
Hazinelerini doldururum.
²² RAB yaratma işine başladığında
İlk beni yarattı,
²³ Dünya var olmadan önce,
Ta başlangıçta, öncesizlikte yerimi aldım.
²⁴ Enginler yokken,
Suları bol pınarlar yokken doğdum ben.
²⁵ Dağlar daha oluşmadan,
Tepeler belirmeden,
RAB dünyayı, kırları
Ve dünyadaki toprağın zerresini yaratmadan doğdum.
²⁷ RAB gökleri yerine koyduğunda oradaydım,
Engin denizleri ufukla çevirdiğinde,
²⁸ Bulutları oluşturduğunda,
Denizin kaynaklarını güçlendirdiğinde,
²⁹ Sular buyruğundan öte geçmesinler diye
Denize sınır çizdiğinde,
Dünyanın temellerini pekiştirdiğinde,
³⁰ Baş mimar olarak Onun yanındaydım.
Gün be gün sevinçle dolup taştım,
Huzurunda hep coştum.
³¹ Onun dünyası mutluluğum,
İnsanları sevincimdi.
³² Çocuklarım, şimdi beni dinleyin:
Yolumu izleyenlere ne mutlu!
³³ Uyarılarımı dinleyin ve bilge kişiler olun,
Görmezlikten gelmeyin onları.
³⁴ Beni dinleyen,
Her gün kapımı gözleyen,
Kapımın eşiğinden ayrılmayan kişiye ne mutlu!
³⁵ Çünkü beni bulan yaşam bulur
Ve RABbin beğenisini kazanır.
³⁶ Beni gözardı edense kendine zarar verir,
Benden nefret eden, ölümü seviyor demektir.››
^9:1 Bilgelik kendi evini yaptı,
Yedi direğini yonttu.
² Hayvanlarını kesti,
Şarabını hazırlayıp sofrasını kurdu.
³ Kentin en yüksek noktalarına gönderdiği
Hizmetçileri aracılığıyla herkesi çağırıyor:
⁴ ‹‹Kim safsa buraya gelsin›› diyor.
Sağduyudan yoksun olanlara da,
‹‹Gelin, yiyeceklerimi yiyin,
Hazırladığım şaraptan için›› diyor.
⁶ ‹‹Saflığı bırakın da yaşayın,
Aklın yolunu izleyin.
⁷ ‹‹Alaycıyı paylayan aşağılanmayı hak eder,
Kötü kişiyi azarlayan hakarete uğrar.
⁸ Alaycıyı azarlama, yoksa senden nefret eder.
Bilge kişiyi azarlarsan, seni sever.
⁹ Bilge kişiyi eğitirsen
Daha bilge olur,
Doğru kişiye öğretirsen bilgisini artırır.
¹⁰ RAB korkusudur bilgeliğin temeli.
Akıl Kutsal Olanı tanımaktır.
¹¹ Benim sayemde günlerin çoğalacak,
Ömrüne yıllar katılacak.
¹² Bilgeysen, bilgeliğinin yararı sanadır,
Alaycı olursan acısını yalnız sen çekersin.››
¹³ Akılsız kadın yaygaracı
Ve saftır, hiçbir şey bilmez.
¹⁴ Evinin kapısında,
Kentin en yüksek yerinde bir iskemleye oturur;
Yoldan geçenleri,
Kendi yollarından gidenleri çağırmak için,
¹⁶ ‹‹Kim safsa buraya gelsin›› der.
Sağduyudan yoksun olanlara da,
¹⁷ ‹‹Çalıntı su tatlı,
Gizlice yenen yemek lezzetlidir›› der.
¹⁸ Ne var ki, evine girenler ölüme gittiklerini,
Ona konuk olanlar
Ölüler diyarının dibine indiklerini bilmezler.
^10:1 Süleymanın özdeyişleri:
Bilge çocuk babasını sevindirir,
Akılsız çocuk annesini üzer.
² Haksızca kazanılan servetin yararı yoktur,
Ama doğruluk ölümden kurtarır.
³ RAB doğru kişiyi aç komaz,
Ama kötülerin isteğini boşa çıkarır.
⁴ Tembel eller insanı yoksullaştırır,
Çalışkan el zengin eder.
⁵ Aklı başında evlat ürünü yazın toplar,
Hasatta uyuyansa ailesinin yüzkarasıdır.
⁶ Bereket doğru kişinin başına yağar,
Kötülerse zorbalıklarını sözle gizler.
⁷ Doğrular övgüyle,
Kötüler nefretle anılır.
⁸ Bilge kişi buyrukları kabul eder,
Çenesi düşük ahmaksa yıkıma uğrar.
⁹ Dürüst kişi güvenlik içinde yaşar,
Ama hileli yoldan giden açığa vurulacaktır.
¹⁰ Sinsice göz kırpan, acılara neden olur.
Çenesi düşük ahmak da yıkıma uğrar. (bkz.10:8), Septuaginta ‹‹Cesaretle azarlayan esenlik sağlar››.
¹¹ Doğru kişinin ağzı yaşam pınarıdır,
Kötülerse zorbalıklarını sözle gizlerler.
¹² Nefret çekişmeyi azdırır,
Sevgi her suçu bağışlar.
¹³ Akıllı kişinin dudaklarından bilgelik akar,
Ama sağduyudan yoksun olan sırtına kötek yer.
¹⁴ Bilge kişi bilgi biriktirir,
Ahmağın ağzıysa onu yıkıma yaklaştırır.
¹⁵ Zenginin serveti onun kalesidir,
Fakirin yoksulluğu ise onu yıkıma götürür.
¹⁶ Doğru kişinin ücreti yaşamdır,
Kötünün geliriyse kendisine cezadır.
¹⁷ Terbiyeye kulak veren yaşam yolunu bulur.
Uyarıları reddedense başkalarını yoldan saptırır.
¹⁸ Nefretini gizleyen kişinin dudakları yalancıdır.
İftira yayan akılsızdır.
¹⁹ Çok konuşanın günahı eksik olmaz,
Sağduyulu kişiyse dilini tutar.
²⁰ Doğru kişinin dili saf gümüş gibidir,
Kötünün niyetleriyse değersizdir.
²¹ Doğru kişinin sözleri birçoklarını besler,
Ahmaklarsa sağduyu yoksunluğundan ölür.
²² RABbin bereketidir kişiyi zengin eden,
RAB buna dert katmaz.
²³ Kötülük akılsızlar için eğlence gibidir.
Aklı başında olanlar içinse bilgelik aynı şeydir.
²⁴ Kötü kişinin korktuğu başına gelir,
Doğru kişiyse dileğine erişir.
²⁵ Kasırga gelince kötü kişiyi silip götürür;
Ama doğru kişi sonsuza dek ayakta kalır.
²⁶ Dişler için sirke,
Gözler için duman neyse,
Tembel ulak da kendisini gönderen için öyledir.
²⁷ RAB korkusu ömrü uzatır,
Kötülerin yıllarıysa kısadır.
²⁸ Doğrunun umudu onu sevindirir,
Kötünün beklentileriyse boşa çıkar.
²⁹ RABbin yolu dürüst için sığınak,
Fesatçı içinse yıkımdır.
³⁰ Doğru kişi hiçbir zaman sarsılmaz,
Ama kötüler ülkede kalamaz.
³¹ Doğru kişinin ağzı bilgelik üretir,
Sapık dilse kesilir.
³² Doğru kişinin dudakları söylenecek sözü bilir,
Kötünün ağzındansa sapık sözler çıkar.

---